Press "Enter" to skip to content

Eindspel

(Naar aanleiding van het wedstrijdverslag En Passant 2 – PSV DoDO/Barneveld 2)

Een tijdje geleden zag ik een interessante eindspelvideo van Daniel Naroditsky, waarin hij het begrip ‘broekspijpen’ (trousers) introduceerde: twee vrijpionnen op drie of meer lijnen van elkaar zijn door de vijandelijke koning niet af te stoppen. Als de koning naar de ene pion loopt, gaat de andere lopen en andersom.

In mijn laatste partij kon ik dat motief gebruiken, al bleek de concrete toepassing nog lastig genoeg. Het gaat om het volgende moment:

Van Leeuwen – Hartevelt, stelling na 31.Td3

Zwart speelt hier 31…c5?!, en de vraag is: Kan wit nu de toren slaan en winnen met het idee van ‘broekspijpen’? Of zijn de zwarte verbonden vrijpionnen juist te sterk. Of wordt het toch remise?

In de partij durfde ik het niet aan om af te wikkelen naar het pionneneindspel, maar een paar zetten later kwam alsnog de torenruil op d5 en won ik eenvoudig.

Partijverloop vanuit de diagramstelling:

31… c5 32. b3 Kc6 33. a4 c4!?

(Txd3 is veiliger)

34. bxc4 bxc4 35. Rxd5 exd5??

De beslissende blunder. Nu was het winstplan heel eenvoudig uit te rekenen. Overigens dacht ik tijdens de partij dat ook Kxd5 wit winstkansen zou bieden vanwege de a- tegen c-pion, maar dat blijkt niet zo te zijn. Zwarts koning is ver genoeg naar voren gekomen om de witte koning te kunnen afhouden.

36. f5 Kc5 37. a5 Kb4 38. a6 c3 39. a7 c2 40. Kd2

en net voor de tijdcontrole opgegeven.

Maar zou ditzelfde winstplan ook op zet 32 gepast hebben? We hebben het dan over de volgende stelling:

Stelling na 32…exd5 (analyse)

De vraag is eenvoudig: wat is het stellingsoordeel: wit wint, zwart wint, het is remise?

Het antwoord is verbluffend: wit wint met 33.Kd2!! en alle andere zetten verliezen.

Behalve Kd2 zijn er nog drie kandidaat-zetten om bovengenoemd plan te realiseren:

  1. b3
  2. f5
  3. Kd3

Ik loop ze alle drie kort langs.

  1. 33.b3 c4! 34.bxc4 (wat anders?) dxc4! (van het centrum afslaan – anders werkt het witte plan wel) en de witte koning kan de b-pion niet ophalen omdat dan de c-pion doorloopt. Ook 35.f5 gaat na 35… Kc6 niet goed. De zwarte koning is te dichtbij.
  2. 33.f5 faalt op 33…h5! waarmee g4 verhinderd wordt (op 34.h3 volgt natuurlijk 34…h4!) en zwart vervolgens met g6 de witte pionnen opbreekt omdat de zwarte koning zo dichtbij is.
  3. 33.Kd3 werkt ook niet. Na 33…Ke6 34.b3 volgt c4 met schaak. Na 35.bxc4 komen we in dezelfde problemen als bij de eerste variant, terwijl 35.Kc3 cxb3 36.Kb3 ook niet werkt. Zwart vrije d-pion wordt veel te sterk: 36…Kf5 37.Kb4 d4!

De pointe van de winnende zet 33.Kd2! is, dat wit na 33…Ke6 34.b3 c4 kan beantwoorden met a4! Op die manier krijgt hij zijn twee uit elkaar gelegen vrijpionnen.

Zwart kan ook niet afwachten: 33.Kd2 h5 34.b3 g6 35.a5 Kc6 36.g3! (om langzaam de tweede vrijpion te creëren, 36.h3?? h4 maakt dat onmogelijk) en de koning is te laat om de pion op de koningsvleugel tegen te houden, bijvoorbeeld: 36… c4 37. a5 b4 38. h3 c3+ 39. Kd3 Kb5 40. g4 hxg4 41. hxg4 Kxa5 42. f5 Kb6 43.e6 Kc7 44. exf7

Kortom: de afwikkeling naar een pionneneindspel op zet 32 was winnend geweest, maar of ik dan daadwerkelijk gewonnen zou hebben, is nog maar de vraag 😉

Jan-Matthijs

2 Comments

  1. Richard Vedder Richard Vedder

    Leuk! Even Dvoretsky’s Endgame Manual erbij gepakt. Die heeft het niet over broekspijpen. Wel geeft hij nog een handige tip. Als de broekspijpen een vierkant vormen dat nog niet naar de achterste rij reikt, en de koning staat in dat vierkant, dan is hij die pionnen de baas. Reikt dat vierkant wel tot de achterste rij, dan is de koning kansloos. Een simpel voorbeeld had ik willen geven, maar diagrammen in de commentaarbox lukt geloof ik niet. Maar zo kan het ook: wit Kb2, pi f6 en h6. Zwart Kg8, pi a4 en c4.
    Het vierkant van de witte pionnen reikt tot de achterste rij, dat van de zwarte pionnen niet. Wit staat gewonnen.

  2. Jan-Matthijs Jan-Matthijs

    Naroditsky meldt dat ’trousers’ wel een letterlijke vertaling was van een Russische term. Het hielp mij het concept onthouden. Dank voor de aanvulling. Ga ik ook niet vergeten!

Laat een antwoord achter aan Richard Vedder Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *